Pesten is een probleem

Met een fijn gevoel naar je werk gaan is niet vanzelfsprekend. Pesten op het werk is een groot probleem. Dit kan enorme impact hebben op je werk, maar zeker ook op je privéleven. Pesten op het werk komt vaker voor dan je denkt. Zo’n 300.000 werknemers worden zelfs structureel gepest. En in werkelijkheid ligt dit getal nog hoger omdat niet iedereen ervoor uit durft te komen. Hoe herken je pesten op je werk en wat kan je eraan doen?

Een geintje uithalen met een collega, dat moet kunnen. Maar er zijn grenzen. Vaak hebben pesters niet eens door dat ze aan het pesten zijn. Ze denken dat ze grappig zijn en dat het bij de sfeer hoort. Pesten wil niet altijd zeggen dat jij de aanstichter bent. Ook meelachen bij pesterijen is een vorm van  pestgedrag.

Pesten begint vaak al op jonge leeftijd. Denk aan kinderen die elkaar buitensluiten bij het spelen of kinderen die als enige in de klas niet worden uitgenodigd op een verjaardagsfeestje. Het lijkt onschuldig maar dit is een voedingsbodem voor pesten. Pesten is vernederend. Als slachtoffer kun je je niet goed verweren. Het gedrag herhaalt zich en houdt langere tijd aan. Het kan je werkplezier ernstig beïnvloeden en zorgen voor lichamelijke en psychische klachten.
Met de komst van smartphone en social media is daar ook nog cyberpesten bij gekomen. Hierbij worden bijvoorbeeld dreigende berichten gestuurd, belastende foto’s of filmpjes geplaatst of mensen worden buitengesloten in WhatsApp-groepen. De dader wil bewust het slachtoffer kwetsen met een bepaald bericht. Offline en online zegt hij meerdere keren kwetsende dingen tegen dezelfde persoon. Vaak is er sprake van machtsonevenwicht. Dit houdt in dat de dader in het echte leven zwakker is maar zich online veel machtiger voelt omdat hij anoniem is of over bepaalde  technische vaardigheden beschikt.

Seksuele intimidatie staat voor allerlei vormen van aandacht die seksueel getint zijn. Op de werkvloer kan seksueel ongewenst gedrag plaatsvinden door collega’s en leidinggevenden, maar ook klanten, cursisten, cliënten, patiënten en opdrachtgevers kunnen zich hieraan schuldig maken.
Denk aan die collega die steeds seksueel getinte grappen maakt, een manager die een hand op je schouder legt als hij je iets vraagt of een klant die seksueel getinte vragen stelt. Wat alle handelingen gemeen hebben, is dat ze ongewenst zijn en van 1 kant komen. Seksuele intimidatie is dus echt wat anders dan een vriendschappelijke aanraking of een aardig bedoeld compliment.

Waar de grens ligt tussen gewenst en ongewenst, tussen ‘gewoon gezellig’ en ‘te ver gaan’, is lastig te beoordelen. Wat voor de een onschuldig is, wordt door een ander als vervelend, vernederend of intimiderend ervaren. Je bepaalt zelf waar de grens ligt. Hoe jij je bij bepaald gedrag voelt, is belangrijker dan de intentie van de ander.

Bij discriminatie wordt er onderscheid gemaakt tussen mensen. Je wordt anders behandeld dan je collega, bijvoorbeeld vanwege je godsdienst, ras, geslacht, nationaliteit, handicap, geaardheid of leeftijd. Het is een probleem van alledag en zou eigenlijk helemaal niet mogen voorkomen. Iedereen  hoort gelijke kansen te krijgen.

Pesten, intimidatie en discrimineren hebben ingrijpende gevolgen voor het slachtoffer. Dat is vooral het geval als de leidinggevende de dader is. Als je collega wordt gepest, tast dat zijn waardigheid aan. Hij is argwanend naar iedere collega, ook naar hen die niet pesten. Daardoor komt hij een in sociaal isolement terecht en verliest hij zijn zelfvertrouwen. Collega’s die gepest of gediscrimineerd worden, kunnen bovendien psychische en lichamelijke klachten krijgen zoals irritatie, hartkloppingen, hart- en vaatziekten en maag- en darmklachten.

Als je kunt voorkomen dat je collega’s slachtoffer worden van pesten en discriminatie, kun je daarmee veel persoonlijk leed voorkomen. Vergeet niet dat ook de bedrijfsprestaties onder druk kunnen komen te staan als pestkoppen je bedrijf belagen.

Wanneer je getuige bent van pesten, probeer dan het slachtoffer actief te steunen. Spreek de dader bijvoorbeeld aan op diens gedrag. Je kunt het slachtoffer ook passief steunen. Dan maak je non-verbaal duidelijk dat je het pestgedrag afkeurt. Bijvoorbeeld door niet te lachen als anderen het slachtoffer bespotten. Of door weg te gaan zodra pestgedrag plaatsvindt of juist aan de kant van het slachtoffer te gaan staan. Als het moet letterlijk.

Iedereen moet zich veilig voelen op het werk. Jij dus ook! Als leidinggevenden pest-situaties constateren, horen ze in te grijpen. Dat gebeurt niet altijd. Soms herkennen leidinggevenden situaties niet of zien ze niet in hoe ernstig het is. Word jij gepest? Ga naar je leidinggevende en maak het kenbaar.

Durf je dat niet of heb je het gevoel dat je leidinggevende jouw situatie niet serieus neemt? Neem dan contact op met de vertrouwenspersoon van jouw werk. Deze kan jouw verhaal aanhoren, begrip tonen en samen met jou afspreken wat eventuele vervolgstappen zijn. Ook kun je bespreken wat de mogelijke consequenties daarvan zijn. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als je een klacht indient? Degene die wordt gepest, besluit daar zelf over. Zo krijg je de zaak zelf weer in de hand.

Daarnaast zijn er meerdere instanties waar je terecht kunt. Wil je iemand spreken buiten je werkgever om, neem dan contact op met de vertrouwenspersoon van CNV of de vertrouwenstelefoon van FNV.  

Ben je leidinggevende en wil je meer informatie over hoe je kunt omgaan met pesten in jouw bedrijf? Bekijk dan eens de handleiding van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Medewerkers in de branche kunnen gratis de online cursus Omgaan met pesten op het werk volgen.