Zo herken je stress en een burn-out

Misschien ken je het gevoel wel: uitgeblust aan het einde van de dag en het echt niet op kunnen brengen om nog te gaan sporten of iets af te spreken met vrienden. Dat kan een keer gebeuren natuurlijk, maar het is goed te weten wanneer je alert moet zijn en wanneer er serieuze problemen op de loer kunnen liggen.

Een beetje stress is op zich niet erg, dat helpt om te focussen en een prestatie neer te zetten. Bijvoorbeeld als je naar een deadline toewerkt. Maar als je continu stress ervaart zonder herstelmogelijkheid dan kan het op en duur wel verkeerd gaan. Een burn-out is het gevolg van een langere periode van overbelasting. Een slechte balans tussen ‘inspanning en ontspanning’, zeg maar. Een burn-out wordt vaak gezien in relatie tot de werksituatie en de ervaren werkdruk. Maar er zijn meerdere factoren of stressbronnen die uiteindelijk kunnen leiden tot een situatie waarin iemand letterlijk opgebrand is. Vaak gaat het om een opeenstapeling van verschillende factoren.

Burn-out is het uiteinde van een glijdende schaal en wordt voorafgegaan door vermoeidheid, stressklachten en overspanning. Je kan dus, door signalen op tijd te herkennen, ingrijpen vóórdat je daadwerkelijk in een burn-out zit.

Hieronder staan de verschillende fasen die iemand doorloopt in aanloop naar een burn-out en enkele signalen die daarbij horen.

Na wat flinke stress voel je je vermoeider dan normaal en verlang je naar rust en ontspanning. Als je zorgt voor minder belasting en wat meer slaap, is die vermoeidheid zo weer over.

Door te veel activiteiten (stress) en te weinig rust ontstaan op den duur stressklachten. Je bent overbelast, voelt je sneller vermoeid, hebt vaker problemen met je spijsvertering, bent vaker verkouden en sneller geïrriteerd, en ervaart meerdere soortgelijke klachten.

Als je stressklachten negeert krijg je steeds meer en ernstigere klachten. Je kan het gevoel hebben dat je nooit meer uitgerust raakt. Je staat steeds ‘aan’ en zenuwen raken overspannen. Je voelt je gejaagd en ontspannen gaat moeilijk. Je bent ook veel emotioneler dan je van jezelf gewend bent.

Dit is de laatste fase van overbelasting en deze treedt op na jarenlang roofbouw plegen op je lijf en je energie. Je voelt je ontregeld, ontredderd en wanhopig. De volgende klachten komen bij iedereen wel voor: immense vermoeidheid, je kan nauwelijks opladen, sombere gedachten, angst- en paniekgevoelens, emotioneel uit het lood geslagen. Je hoofd werkt niet meer, concentratieproblemen, je onthoudt niets en loopt maar te malen.

Hoe eerder je ingrijpt, hoe sneller je weer herstelt. Het is belangrijk om signalen van je lijf serieus te nemen. Door een stresstest in te vullen krijg je inzicht in hoeverre jij zelf klachten ervaart en krijg je tips wat je daar aan kan doen.

(bron: Gek op stress, maar niet altijd. Suzan Kuijsten en Carolien Hamming, 2018)